Kalecki - dług publiczny

Część o długu publicznym będzie właściwie rozszerzeniem poprzedniej notki dotyczącej podatków. Deficyt budżetowy, oprócz tego, że wpływa pozytywnie na zyski przedsiębiorstw, ma jednak swoją mniej przyjemną stronę. By znaleźć środki na sfinansowanie wydatków (G), przekraczających przychody z podatków (T), emitowane są obligacje skarbowe - oczywiście, odpowiednio oprocentowane. Obligacje te stanowią dług publiczny, zaś o stabilności finansowej państwa świadczy zdolność obsługiwania tego długu (a nie jego spłacenie!). Czyli jeśli państwo na bieżąco reguluje swoje zobowiązania (tj. skupuje wystawione wcześniej obligacje i wypłaca związany z tym procent), to znaczy, że jego kondycja jest stabilna. Nie musi mieć to związku z wysokością tego długu - jakkolwiek na pewno tym łatwiej jest go obsługiwać, im jest mniejszy. Dążenie do spłacenia długu, np. poprzez cięcia wydatków i/lub podnoszenie podatków, siłą rzeczy będzie miało zły wpływ na kondycję gospodarki.

W modelu Kaleckiego wygląda to tak:
F - dług publiczny
i% - stopa procentowa obligacji skarbu państwa
DP - tzw. deficyt pierwotny, czyli deficyt skarbu państwa pomniejszony o koszt obsługi długu publicznego
czyli:

DP = D - i% x F

Deficyt pierwotny pokazuje, ile środków ma do dyspozycji rząd, by móc wpływać na gospodarkę (poprzez inwestycje czy transfery socjalne). Problem mamy wtedy, gdy DP < 0 (koszty obsługi długu przeważają nad deficytem budżetowym), gdyż wówczas trzeba ciąć dotychczasowe wydatki budżetowe.

Udział długu w PKB jest zależny od tempa przyrostu tego długu (a%) oraz tempa wzrostu PKB (g%). Czyli jeśli np. deficyt wynosi 2% PKB, a sam PKB rośnie o 4%, to udział długu będzie dążył do poziomu 50% PKB (2/4):
F / PKB = a% / g% (wzór na udział długu w PKB), gdzie
a% = D / PKB

Przekształcamy powyższe wzory i otrzymujemy:

DP / PKB = D / PKB - (i% x F) / PKB

DP / PKB = a% - i% x (a% / g%)

DP / PKB = a% x (1 - i% / g%) 

Co ten nieco skomplikowany wzór oznacza? Relacja DP / PKB opisuje, w jakim stopniu deficyt pierwotny będzie miał wpływ na PKB. Czy będzie on dodatni czy ujemny, to zależy od tego, co będzie wyższe - i% czy g%. Jeśli stopa procentowa będzie wyższa od tempa przyrostu PKB, to wtedy koszty obsługi długu przerosną wzrost PKB i odbije się to negatywnie na gospodarce. Jeśli zaś tempo wzrostu PKB będzie większe od stopy procentowej obligacji, wówczas rząd jest w stanie efektywnie obsługiwać zadłużenie państwa i nadal będzie dysponował wolnymi środkami.